Ik ben dol op orchideeën. Ik heb tientallen langs mijn plantenstandaards in de serre, en ik koester de wilde orchideeën die onverwachts op mijn terrein verschijnen, maar het zijn slechts enkele van de variëteiten die in de wereld bestaan.
Er zijn orchideeën in alle soorten, maten en kleuren, en sommige die op dieren lijken (bijvoorbeeld de apenorchidee en vogelorchideeën). Er is zelfs een spookorchidee – zoveel unieke, fascinerende en prachtige bloemen.
In feite zijn er minstens 25.000 soorten orchideeën waarvan er veel op de beschermde lijst staan. Als ik enkele van deze zeldzame orchideeën aan mijn collectie zou kunnen toevoegen, zou ik dat doen, maar ze overleven alleen in een zeer specifieke natuurlijke habitat; een die wordt bedreigd door milieu- en andere mensgerelateerde activiteiten.
5 zeldzame orchideeën om uit te checken
Hier zijn enkele van de zeldzaamste en misschien wel de meest uniek mooie orchideeën.
Westerse ondergrondse orchidee
De westelijke ondergrondse orchidee of Rhizanthella gardneri, wordt in de volksmond genoemd vanwege zijn ongebruikelijke kenmerk. Het bloeit op of onder het maaiveld, dus het is niet de beste keuze voor een orchideeëntuin binnenshuis, maar desalniettemin fascinerend. Het is inheems in het zuidwesten van Australië en groeit in het struikgewas met bezemstruiken. De westelijke ondergrondse orchidee is technisch gezien een kruid dat tussen mei en juli tot honderd dieprode, roze of crèmekleurige bloemen produceert, allemaal naar binnen gericht en allemaal omgeven door crèmekleurige schutbladen die over de bloemen krullen als een tulpenhoofd.
Elke bloem produceert een vlezige, besachtige vrucht die tot 150 zaden bevat. Met zoveel zaden zou je denken dat deze zeldzame orchidee vruchtbaar zou zijn, maar de zaden zijn blijkbaar te zwaar om door de wind te worden gedragen. Er wordt aangenomen dat kleine zoogdieren de vrucht kunnen eten en de zaden via hun uitwerpselen kunnen verspreiden.
Deze orchidee is voor de bestuiving grotendeels afhankelijk van termieten en muggen. Omdat het een op de grond groeiende plant is, zijn de belangrijkste bedreigingen het gebrek aan een geschikte habitat, droogte en stijgend zoutgehalte van de grond. Een andere ondergrondse orchidee, de Coleman’s koraalwortelorchidee, gevonden op de Sky-eilanden van Arizona, wordt op dezelfde manier bedreigd.
Er wordt gewerkt aan het behoud van de westelijke ondergrondse orchidee. Momenteel groeien er waarschijnlijk minder dan 50 van deze planten in hun natuurlijke habitat. De Millennium Seed Bank samen met de Royal Botanic Gardens (Kew), het Australische Endangered Species Program en Perth’s Kings Park en Botanic Gardens, zijn zaadbanken aan het leggen voor de westelijke ondergrondse orchidee in de hoop deze te beschermen in natuurreservaten zodat toekomstige generaties ervan kunnen genieten.
Western Prairie Omzoomde Orchidee
De westelijke prairie-orchidee or Platanthera praeclara, wordt gevonden in de tallgrassprairie ten westen van de Mississippi-rivier, zo ver noordelijk als enkele van de meest zuidelijke regio’s van Canada, en zo ver naar het zuiden als Oklahoma. Ze gedijen in kuilen in de prairie. Deze anomalieën, die door gletsjers zijn achtergelaten, worden ook wel gletsjerkuilen, ketels of ketelmeren genoemd en worden aangetroffen in de ondiepe wetlands van de noordelijke Great Plains.
Elke plant wordt ongeveer 1 tot 2 voet hoog en kan tot twee dozijn bloemen op één stengel bevatten. De plant blijft in bloei van mei of juni tot en met de warme zomermaanden. ‘S Nachts geven de bloemen een geurig aroma af dat de grote sfinxmotten aantrekt die het bestuiven.
Hoewel ze nog steeds worden gevonden in Iowa, Kansas, Manitoba, Minnesota, Missouri, Nebraska en North Dakota, zijn er nog maar 172 populaties in de wereld. Van deze 172 bevatten er slechts vier meer dan 1.000 planten. Net als een andere omzoomde orchidee, de Hawaii-veenorchidee, kan de westelijke prairie-orchidee blijven groeien in gebieden die zijn begraasd of verbrand, maar overbegrazing (en vee, met name varkens, die de planten vertrappelen zoals in het geval van de Hawaiiaanse moerasorchidee) , zware branden en ontwikkeling hebben er allemaal toe bijgedragen dat deze unieke en fragiele, zeldzame orchidee is uitgeroeid.
Rothschilds pantoffelorchidee
Rothschilds pantoffelorchidee of Paphiopedilum rothschildianum, ook bekend als het goud van de Kinabalu-orchidee, is een grote, helderbladige orchidee met maximaal zes grote bloemen (die verschijnen in april en mei) die groen en rood gevlekt zijn. Zijn natuurlijke habitat is de regenwouden rond Mount Kinabalu in het noorden van Borneo, 1600 tot 4000 voet boven de zeespiegel.
Zijn unieke kleur trekt parasitaire vliegen aan die hem helpen bestuiven. Helaas wordt deze zeldzame orchidee als ernstig bedreigd beschouwd, met minder dan 50 in zijn natuurlijke habitat. Waarom? Habitatvernietiging – zoals veel andere bedreigde plantensoorten. Het kan echter overal ter wereld worden toegevoegd aan een particuliere orchideeëncollectie als men de exorbitante prijs op de zwarte markt van 5.000 USD wil betalen.
Vlieg orchidee
Vliegorchidee of de Ophrys insectifera, is inheems in gebieden in Europa en het Verenigd Koninkrijk. Het kan worden gevonden in de vochtige, alkalische grond van beukenbossen, bosranden, struikgewas, kalkgrasland, kalkputten, natte weiden, stormachtige kliffen, niet meer gebruikte spoorwegen en zelfs scheuren in kalksteenbestrating.
Het groeit tot 2 voet hoog met 1 tot 10 bloemen per aar die bloeien van mei tot juli. Met zijn geelgroene kelkblaadjes, donkerbruine bloembladen en andere glanzende, donkere kleuren lijkt deze orchidee op een insect, met name de gewone vlieg, alsof hij op lichtgroene bloembladen zit. Vandaar de naam: vliegenorchidee. Deze zeldzame orchidee is afhankelijk van een mycorrhiza-schimmel in de grond rond de wortels, waardoor deze orchidee bijzonder kwetsbaar is voor fungiciden en andere chemicaliën.
Hoewel het redelijk goed in aantal doet in Europa, neemt het aantal in het Verenigd Koninkrijk snel af, waardoor het op de wachtlijst van bedreigde en zeldzame orchideeën komt te staan.
Blauwe Disa
blauwe dis of Disa purpurascens, is ook bekend als de grasachtige bladdisa. Deze orchidee ziet er majestueus uit met blauwachtige tot violetkleurige bloemen en de bloembladen zijn dieper blauw met een kap van olijfgroen. De kleuring maakt deze orchidee zeldzaam.
Het is al moeilijk genoeg om blauwe bloemen en blauwe orchideeën te vinden, tenzij de plant water heeft gekregen met een blauwe kleurstofoplossing. Blauw is echt geen algemeen bloempigment, aangezien de meeste blauwtinten in de minder dan 10% van de bloeiende blauwe bloemen vervagen tot paars. Hoewel planten blauw licht absorberen voor hun energiebehoefte, reflecteren ze zelden de blauwe kleur in hun bloemen. De natuurlijke habitat van deze zeldzame orchidee bevindt zich in Kaap Hangklip en Kaap Agulhas in Zuid-Afrika.
Andere orchideeën worden bedreigd, sommige kritischer dan andere. Er is de vlinderorchidee van Hochstetter die wordt gevonden op de Azoren in de Noord-Atlantische Oceaan, de hemelsblauwe zonneorchidee die wordt gevonden in Tasmanië en Zuid-Australië, en de spookorchidee die wordt aangetroffen in Florida, Cuba en de Bahama’s. Deze (en meer) worden bedreigd door de veranderende omgeving, vernietiging van natuurlijke habitats, ontbossing en landbouwuitbreiding, invasie van vee en branden.
Er zijn in het laboratorium ontwikkelde orchideeën zoals de Shenzhen Nongke-orchidee, een experimentele orchidee die wordt gekweekt aan de Shenzhen Nongke University in China, en de hybride, de bijna volledig zwarte stealth-orchidee. Deze orchideeën worden ook als ernstig bedreigd beschouwd. Zoals de meeste dingen op deze planeet, kan de Shenzhen Nongke-orchidee worden gekocht voor de prijs van 220.000 USD per bloem.
Het spreekt voor zich dat we allemaal meer bewust moeten zijn van onze omgeving en wat onze acties kunnen veroorzaken voor de leefomgeving van planten en dieren. Klimaatverandering is op ons, om ons heen, en verteert alles wat ons dierbaar is. Orchideeën, zelfs degene die we thuis zorgvuldig verzorgen, zijn kwetsbaar. Je zou misschien kunnen zeggen dat alles in de natuur kwetsbaar is en dat we de hele natuur moeten behandelen met de zorg die we besteden aan onze speciale collecties voor thuis.